Cách xử lý ngay khi xe gặp hiện tượng thiếu lái và thừa lái

Tình trạng thừa lái và thiếu lái có thể dẫn đến mất kiểm soát xe, gây ra các tình huống nguy hiểm và tai nạn không mong muốn. Việc xử lý tình huống này kịp thời rất quan trọng để đảm bảo an toàn giao thông.

Tìm hiểu hiện tượng thừa lái, thiếu lái và cách xử lý

Hiện tượng thiếu lái (Understeer)

Thiếu lái, một khái niệm đơn giản, xuất hiện khi xe không tuân theo sự điều khiển của người lái khi vào cua, thường là do đi quá nhanh. Đây là đặc trưng của các xe dẫn động cầu trước và hầu hết các xe dẫn động 4 bánh. Trong tình huống này, bánh trước đồng thời là bánh đánh lái và bánh dẫn động, dẫn đến mất khả năng kiểm soát và xe di chuyển theo hướng không mong muốn.

Hiện tượng thừa lái (Oversteer)

Thừa lái xảy ra trong hai tình huống chính. Thứ nhất là khi chúng ta vừa thoát khỏi điểm ngoắt của đường và đột ngột đạp ga mạnh trên các xe dẫn động cầu sau. Thứ hai là khi chúng ta vào cua quá nhanh và đột ngột nhả chân ga, gây hiện tượng chuyển dịch trọng lượng từ phía sau sang phía trước.

Cả hai tình huống này đều dẫn đến việc bánh xe sau mất độ bám và trượt trên bề mặt đường. Kết quả thường là xe bắt đầu bị lật mui hoặc xoay trên mặt đường. Hiện tượng thừa lái thường xuất hiện ở các xe dẫn động cầu sau, và một số xe dẫn động 4 bánh cũng có thể gặp tình trạng này, tuy hiếm hơn.

Nguyên nhân gây thiếu lái và thừa lái

Hiện tượng thừa lái thường xuất hiện trong điều kiện đường trơn như mưa, bùn, tuyết, hoặc băng. Ngoài ra, nó cũng có thể xảy ra khi vào cua quá nhanh, tăng ga quá sớm hoặc giảm ga và phanh đột ngột trong khúc giữa cua. Hiện tượng này thường biểu hiện cụ thể khi đuôi xe bắt đầu bị vuông góc và văng ra hình vòng cung.

Quá trình phanh xe đột ngột theo phản xạ là một nguy cơ rất lớn, khiến mũi xe chúi xuống. Trọng lượng của xe bị dồn lên phía trước, tác động lên hai bánh trước và làm cho chúng mất độ bám và ma sát cần thiết. Kết quả là đuôi xe bắt đầu mất kiểm soát và văng đi theo hướng quán tính.

Nguyên nhân chính gây ra hiện tượng thiếu lái thường là do tài xế không kiểm soát được tốc độ và không cua đủ để tạo ra lực hướng tâm đủ mạnh để ôm trọn vòng cua. Điều này làm cho bánh trước mất độ bám (đối với các xe dẫn động cầu trước). Khi xe đã trượt ra khỏi đường cua, việc bó chặt vô lăng sẽ không còn giúp được nữa.

Cách xử lý ngay khi xe thừa lái và thiếu lái

Để đề phòng khỏi hai tình trạng thừa lái và thiếu lái, tài xế nên thực hiện kiểm tra tình trạng lốp xe trước mỗi chuyến đi. Bởi khi xe đang trong quá trình vào cua hoặc xử lý tình huống gấp, không thể dừng lại để kiểm tra lốp xe. Nếu lốp xe đã mòn, xe sẽ dễ mất độ bám với mặt đường, đặc biệt khi gặp các khúc cua hoặc trên đường trơn.

Ngoài ra, người lái cần tập trung vào việc kiểm soát và điều khiển quãng đường di chuyển. Tránh những trường hợp cần phải phanh gấp hoặc đạp ga đột ngột, vì điều này có thể dẫn đến mất kiểm soát của xe.

Cách xử lý khi xe thiếu lái

Hiện tượng mất lái xảy ra khi người điều khiển xe không kiểm soát được tốc độ và không thể tạo đủ lực hướng tâm khi vào cua, dẫn đến hai bánh trước mất sự liên kết với mặt đường.

Để giải quyết tình huống này, phương pháp đơn giản nhất là giảm tốc độ của hai bánh trước để tạo ra sự bám đường cần thiết. Sau đó, ngay lập tức, ngừng đạp ga để xe dần giảm tốc độ, không nên dùng phanh mạnh mà thay vào đó tăng áp suất phanh cho bánh xe (nhấn phanh nhẹ để hệ thống ABS - Anti-lock Brake System - hoạt động đối với các xe có hệ thống này). Khi xe đã có đủ sự bám đường, người điều khiển cần phải điều chỉnh tay lái nhiều hơn để đưa xe vào trong vòng cua hoặc, nói cách khác, điều chỉnh vô lăng về hướng thẳng để duy trì quỹ đạo trong vòng cua.

Cách xử lý khi xe thừa lái

Trong trường hợp xảy ra hiện tượng thừa lái, điều này thường xảy ra khi người điều khiển xe đột ngột nhấn phanh một cách phản xạ, gây cho mũi xe chúi xuống và dồn trọng lượng lên phía trước, làm giảm độ nảy của bộ phận treo trước và làm cho hai bánh trước mất sự kết nối với mặt đường. Khi đó, hai bánh sau thường bị kéo theo cùng, dẫn đến tình trạng mất độ bám và xe bắt đầu mất kiểm soát.

Xử lý hiện tượng thừa lái khó khăn hơn nhiều so với tình trạng thiếu lái. Người lái cần tập trung vào việc giảm tốc độ trước khi sử dụng phanh, để hệ thống phanh ABS có cơ hội hoạt động, loại bỏ lực bó cứng phanh một cách hiệu quả. Hạn chế sử dụng phanh gấp khi đang vào giữa cua để giảm thiểu nguy cơ xảy ra tai nạn nguy hiểm.

Hơn nữa, khả năng điều khiển lái xe ngược lại hướng đang ôm cua với mức độ phù hợp đóng một vai trò quan trọng. Nếu người lái không áp dụng đủ lực điều khiển ngược lại, xe có thể vẫn mất kiểm soát và bắt đầu mất lái. Tuy nhiên, nếu người lái sử dụng quá nhiều lực điều khiển ngược lại, họ có thể không kiểm soát được tình trạng thừa lái và gây ra hiện tượng xe mất lái hoặc quay đầu theo hướng ngược lại.

Để duy trì sự kiểm soát trong các tình huống thiếu lái và thừa lái, người điều khiển xe cần thận trọng và thực hiện các biện pháp cụ thể cho từng trường hợp. Luôn quan tâm đến tốc độ của xe để tránh rơi vào các tình huống tai nạn không mong muốn.